پراکندگی غيرمنظم و پيچيده كوه‌هاي البرز، باعث شده است كه تهران در دهه جديد دچار تغييرات زيادي شود، اما هنوز باقي نگه داشتن بسياري از زيبايي‌هاي باستاني باقي‌مانده است.
در تهران مجموعه باشكوهي از موزه‌ها شما را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد. سرستون موزه ملي ايران و نگاهي اجمالي به گذشته سفالگري و مجموعه‌هاي سنگي و حكاكي تاريخي مربوط به هزاره پنجم قبل از ميلاد و از نكات جالب تهران است. بيشتر اين آثار از كاوش‌هايي كه در شهرهاي باستاني انجام مي‌شود برگرفته شده است و تمام آن چيزهايي است كه شما ممكن است براي ديدن در سفر خود مدنظر بگيريد.
سپس تلاش افراد در ساخت موزه‌هاي سفار كه ساخته‌هايي بسيار گيرا و چشم‌گير هستند و شما مي‌توانيد آنها را در يك مجموعه با تجربه و هنري ملاحظه نمايند، وجود دارد.
براي اينكه به تفكر و انديشه ايرانيان در نقاشي‌هاي سلامي، سفالگري و جواهرفروشي پي ببريد، لطفاً موزه رضا عباسي را ديدن فرماييد كه مجموعه جالبي از موزه‌ها من‌جمله کاخ قديمي شاه که بهترين و كامل‌ترين آن‌هامی باشد.
اگر شما مي‌خواهيد دادوستدی داشته باشيد مسیرتان را به سمت بازار بزرگ تهران معطوف كنيد كه يك جاي خيلي بزرگ است. شما در بازار احساس مي‌كنيد كه در يك شهر بزرگ مجزا هستيدکه مي‌تواند نمایش دلفريبي از احساسات موجود در تهران به شما بدهد.
براي اينكه آشنايي بيشتري با ايران و شهرهاي آن پيدا كنيد بهتر است از هتل‌هاي بزرگ تهران كه بسيار گران نيز هستند ديدن فرماييد چونكه بهترين غذاها را تدارك ديده و براي ميهمانان آماده مي‌كنند، همچنين سبزيجات تازه، برنج و ميوه يا سبزيجات خوشبوي ايراني، گوشت كه معمولاً گوشت بره يا گوسفند استفاده مي‌شود و در درجه دوم انواع كباب‌ها سرو مي‌شود. الكل مصرف كردن در ايران ممنوع است، اما هتل‌ها خيلي خوب با اين تغيير برخورد مي كنند. آنها از تنوع‌هاي غذايي بسيار ارزان در غذاهاي خود استفاده مي‌كنند. امكانات اين استان همواره در حال رشد و پيشرفت است و از لحاظ ميهمان‌پذيربودن بسيار محيطي دوستانه و گرم در جهت پذيرايي از ميهمانان خود دارد.
موقعيت جغرافيايي تهران
استان تهران در سرزميني به وسعت 18 هزار و 956 كيلومتر مربع و در شمال فلات مركزي ايران واقع شده است. اين استان با استان مازندران از شمال و استان قم از جنوب، استان سمنان از شرق و استان قزوين از غرب مرز مشترک دارد. شهر تهران، با چنین مشخصه‌هایی به عنوان پایتخت کشور ایران شناخته شده است. بر طبق مدارك و شواهد گذشته، ساكنان شهرستان‌هاي تهران دماوند، ري، ساوج‌بلاغ، شميرانات، شهريار، ورامين، اسلام‌شهر و كرج است.
تراكم جمعيت در استان تهران در اكتبر سال 1995 جمعيتي بالغ بر 176-11 نفر بود که حدود 15/84 درصد آنها ساكنان شهري و 85/15 درصد آنها روستايي بودند.
قله دماوند با ارتفاع 678/5 متري از ویژگی‌های ممتاز این استان است که در نزديكي آن در ارتفاع كمي كوتاه‌تر در 796 متري استان دشت‌گون ورامين واقع شده است.
درباره سطح درياها و در موقعيت جنوب شرقي استان محدوده‌اي از قله البرز در شمال است: شهرستان‌های اطراف شهر تهران عبارتند از: سواد كوه و انحراف رشته‌هاي فيرزكوه در شمال‌شرقي، لواسانات و قره‌باغ، شميرانات، حسن‌آباد وكوه‌هاي نمك‌آبرود در دامنه جنوبي، بي‌بي‌شهربانو و القدر در شمال‌شرقي و بخش اعظمي از قصر فيروزه در شرق اين استان قرار گرفته است.
نكته جالبي كه در اين تقسيم‌بندي جغرافيايي ديده مي‌شود استان مازندران است كه به دو قسمت تقسيم شده است: جلگه ساحلي و ناحيه كوهستاني.
محدوده كوه‌هاي البرز مانند يك ديوار بزرگ نوار ساحلي را احاطه كرده‌اند. همچنين ميان احاطه نواحي ساحلي درياي خزر نيز ديده مي‌شود.
وزش باد ملايمي كه از شمال و شرق درياي خزر مي‌وزد باعث انباشتگي ماسه‌هاي شني و ایجاد موانع طبيعي بين دريا و سطح هموار شده است.
آب و هواي تهران
صحبت درباره آب‌وهواي استان تهران به اين شكل است كه در بيابان و خاك‌هاي جنوبي گرم و خشك است. همچنين در دامنه كوه‌ها سرد وتا حدي مرطوب مي‌باشد. وسعت بيشتري از زمين در زمستان‌ها سرد است. گرم‌ترين ماه‌هاي سال در اواسط جولاي وقتي بر رنج دماي هوا بين 28 درجه تا 30 درجه سانتي‌گراد است مي‌باشد و سردترين ماه‌ها درجه حرارت به 1 درجه سانتي‌گراد مي‌رسد كه در حدود ماه‌هاي دسامبر و جون است. شهر تهران يك زمستان نسبتاً معتدل و ملايم دارد و تابستان‌هاي بسیار گرم تهران را احاطه كرده است. سواحل شمالي و شميرانات، در تابستان آب و هواي مناسبي دارند. معدل سالانه بارندگي تقريباً در حدود 400 ميلي‌متر است كه در فصل زمستان اين معدل به اوج خودش مي‌رسد.
تاريخچه و فرهنگ تهران
تهران فعلي به صورت يك شهر بزرگ و پرجمعيت در جهان شناخته شده است كه به سوي يك تغيير فاحشي در طول زمان رفته است.
تهراني كه در قديم بيشتر از يك روستا نبود، اما حالا يك شهر بزرگ با تراكم جمعيتي در حدود هشت ميليون شهروند است. اين خصيصه باعث شده است كه تهران براي هميشه به عنوان پايتخت ايران شناخته شود و از اين رو مركز سياست، فرهنگي- اقتصادي و هسته مركزي تجارت در كشور است. در مدت 200 سال گذشته اين شهر شاهد ترقي و پيشرفت محققان، نويسندگان، شاعران و هنرمندان مشهوري بوده است. چه آنهايي كه در اين شهر زندگي مي‌كرده‌اند و چه آنهايي كه اكنون زندگي مي‌كنند همگي در حال كمك به توسعه فرهنگ و تمدن تهران هستند و باعث افزايش تراكم تهران مي‌شوند.
برخی از آثار تاريخي استان تهران
كاخ گلستان
_اين مكان در سال 1268 بنا به دستور ناصرالدين شاه ساخته شد. اين مكان شامل ورودي‌هاي فراوان با چند غرفه گوناگون است. مثل آينه‌ها، الماس‌ها، عاج و دندان فيل، و غرفه‌هاي كريستالي كه از نظر خوبي با غرفه‌هاي Salam كه به تخت‌طاووس مشهور هستند رقابت مي‌كند و يا به The Peiebrts كه ناصرالدين شاه به عنوان غرامت جنگي از هندي‌ها در سال 1739 به خاطر غلبه بر آنها به دست آورده و قرارداده شده است.
اين تخت به عنوان هفتمين ميراث باقي‌مانده است كه دو قسمت دارد. در پشت آن يك مجموعه‌اي از اژدهاست. همچنين يك صندلي راحتي كه با شكوه بسيار زيادي آراسته شده است.
كاخ مرمر،تهران
_ اين كاخ در فاصله سالهاي 1316 - 1313 احداث شده و معماري آن آميزه‌اي از سبك‌هاي‌شرقي و غربي است. هنرمنداني مانند حسين لرزاده (معمار)، استاديزدي (كاشي كار)، محمد حسين صنيع خاتم‌و حسين طاهرزاده در ساختن آن همكاري كرده‌اند.
كاخ صاحبقرانيه،تهران
_اين كاخ در دوره فتحعلي شاه و در ميان يكي از كاخ‌هاي مجموعه نياوران، در شمال‌شرقي تهران ساخته شد. از قسمت‌هاي مختلف آن مي‌توان به حوض خانه، كرسي خانه، تالار جهان نما و تالارآيينه اشاره كرد كه با تابلوهاي نقاشي گران‌بها و اشياي بسيار نفيس تزيين شده‌اند.
كاخ سلطنت آباد،تهران
_ اين كاخ در سال 1305 قمري به فرمان ناصرالدين شاه در قريه رستم آباد در دو طبقه‌ساخته شده است و حوض خانه وسيعي در وسط دارد. گوي زريني نشانه كاخ سلطنتي، برفراز بلندترين نقطه‌شيرواني بام جاي داده شده است. سقف زيرين حوض خانه، اتاق‌هاي ديدار و راهروهاي آن، به گچ بري‌هاي زيباآراسته شده است.
كاخ سرخه حصار(ياقوت)،تهران
_كاخ سرخه‌حصار كه به كاخ ياقوت هم معروف است در اواخر قرن 13 و درزمان ناصرالدين شاه در محل سرخه‌حصار ساخته شد. اين كاخ شامل دو دستگاه عمارت به نام كوشك بيروني وحرم خانه بود و در مجموع دويست اتاق داشت و همچنين كاروانسرا، سربازخانه و گرمابه هم داشت كه امروزه‌اثري از آنها ديده نمي‌شود.
كاخ و پادگان عشرت آباد،تهران
_اين قصر در سال 1291 قمري به دستور ناصرالدين شاه در محل عشرت آباد، درشمال شرقي تهران و بيرون دروازه شميران ساخته شد. ساختمان كلاه فرنگي عشرت آباد در چهار طبقه با بام‌شيرواني است. طبقه سوم اين ساختمان داراي شاه نشين، آيينه كاري و مقرنس است.
شمس العماره،تهران
_اين قصر در سال 1284 به دستور ناصرالدين شاه و توسط معيرالممالك ساخته شد.شمس العماره عمارتي بلند با دو برج است كه در دهه اخير مرمت و نوسازي شده است.
عمارت تخت مرمر(تخت سليمان)،تهران
_تخت مرمر يا «تخت سليمان» به دستور فتحعلي شاه قاجار در سال1220 هجري قمري به شكل يك سكوي ديواره‌دار بلند، از شصت و پنج قطعه مرمر بزرگ و كوچك ساخته شدو در وسط ايوان اصلي كاخ مستقر گرديد. ارتفاع اين تخت از كف ايوان يك متر و از چهار طرف بر دوش شش‌فرشته و سه ديو و يازده ستون مارپيچ قرار گرفته است. در طرفين پله جلو ايوان، دو شير حجاري شده قرار داده‌شده است.
عمارت باغ فردوس(تجريش)،شميرانات
_اين عمارت توسط حاج ميرزا آقاسي در زمان محمد شاه قاجار بنا شد و به سبب‌زيبايي و سرسبزي به باغ فردوس معروف شد.وسعت باغ فردوس حدود 20 هزار و مساحت بناي آن هزار مترمربع و در سه طبقه ساخته شده است. روي ديوارهاي جانبي و دهانه در جنوبي تزئينات گچي زيبايي ديده‌مي‌شود. بام عمارت شيرواني و درها و پنجره‌ها تماماً از چوب و شيشه‌هاي رنگي ساخته شده‌اند.
مدرسه و عمارت مروي،تهران
_مدرسه فخريه يا مروي در قرن سيزدهم هجري قمري، به فرمان فتحعلي شاه قاجارتوسط فخرالدوله حاكم مرو بنا شد. اين عمارت شامل جلوخان، سردربلند، صحن وسيع، حجره‌ها و چندين‌ايوان مزين به كاشي كاري خشتي است.
عمارت عثماني و پل رومي،تهران
_ اين عمارت، در قرن نوزدهم توسط يكي از سفيران دولت عثماني در منطقه‌الهيه تهران ساخته شد كه همچنان به دولت تركيه تعلق دارد. نام رومي همانند لقب مولانا جلال الدين محمدبلخي روي پلي كوچك در اين محل باقي مانده است.
عمارت تخت مرمر(تخت سليمان)،تهران
_تخت مرمر يا «تخت سليمان» به دستور فتحعلي شاه قاجار در سال1220 هجري قمري به شكل يك سكوي ديواره‌دار بلند، از شصت و پنج قطعه مرمر بزرگ و كوچك ساخته شدو در وسط ايوان اصلي كاخ مستقر گرديد. ارتفاع اين تخت از كف ايوان يك متر و از چهار طرف بر دوش شش‌فرشته و سه ديو و يازده ستون مارپيچ قرار گرفته است. در طرفين پله جلو ايوان، دو شير حجاري شده قرار داده‌شده است.
بناي انجمن آثار و مفاخر فرهنگي،تهران
_اين ساختمان قديمي در گذشته يكي از خانه‌هاي حسين پاشاخان(معروف به امير بهادر) وزير دربار مظفرالدين شاه بود و به حسينيه امير بهادر معروف است. اين خانه با 3000متر مربع زير بنا، داراي تالار بزرگ آيينه كاري و تالار بزرگ سخنراني است و در خيابان ولي عصر و درنزديكي‌هاي پل امير بهادر قراردارد.
برخی از بناهاي مذهبي استان تهران
- زيارتگاه امام خميني
مقبره امام خميني، كسي كه بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران بود در جنوب استان تهران واقع شده است. در آنجا چهار مناره در اطراف مقبره به طول 91 متر قرار دارد. طول اين مناره‌ها به مناسبت سن امام‌خميني اندازه‌گيري شده است. 72 گل لاله تزئين شده در اطراف گنبدها حاكي از 72 نفري است كه در كنار حضرت خودشان امام حسين در كربلا نبرد كرده‌اند و شهيد شده‌اند. اين حرب پنج درب ورودي دارد كه نمادي از حكمت خداشناسي اسلامي مربوط به حضرت محمد (PBUH) و اعضاي بي‌واسطه خانواده او هستند. در اطراف حرم تعداد زيادي تسهيلات سرويس‌دهي براي پاسخ به نيازهاي مسافران و ميهمانان تدارك ديده شده است.
-آستانه حضرت عبدالعظيم،ري
-آستانه حضرت عبدالعظيم يكي از زيارت‌گاه‌هاي بزرگ شيعيان جهان است و درشهرري واقع شده است. حضرت عبدالعظيم از فرزندان امام‌حسن (ع) است كه در قرن سوم هجري شهيد شد.بقعه‌هاي امامزاده حمزه، برادر امام رضا (ع) و امام زاده طاهر از فرزندان امام‌سجاد (ع)، مقبره‌هاي برخي از شاهان‌قاجار و شماري از علما نيز در همين مجموعه قراردارد. قدمت اين بنا به سال 848 هجري قمري مي‌رسد.
- مقبره آقا (سرفرار آقا)
.اين بنا در قرن سيزدهم هجري قمري ساخته شده و آرامگاه سيدابوالقاسم‌امامي، امام جمعه تهران در دوران قاجار است. مجموعه ساختمان شامل حرم، ايوان، رواق‌هاي زيبا و آينه‌كاري‌و گنبد و پوشش كاشي‌كاري است.
- گنبد بي بي شهربانو،ري
- اين گنبد مينائي كه به روايتي، محل آرامگاه مادر حضرت سجاد (ع) و دختر يزدگردسوم ساساني است در دامنه جنوبي كوه ري معروف به كوه بي‌بي شهربانو واقع شده است. محوطه اين گنبد 33متر طول و 22 متر عرض دارد كه با ديوار سنگي محصور شده است. گنبد بقعه از آثار دوره ديلميان است.
- بقعه بي بي زبيده،ري
-اين بقعه در قرن نهم هجري ساخته شده است. لوحه‌اي به خط نستعليق در رواق حرم قراردارد كه شرح سفر بي‌بي‌شهربانو و دخترش زبيده خاتون از كربلا را بيان مي‌كند.
-امامزاده داوود،تهران
-اين امامزاده مدفن داوود بن عماد يكي از نوادگان حضرت امام زين العابدين (ع) است كه‌در روزهاي تعطيل، انبوهي از زائران را به سوي خود جذب مي‌كند. امامزاده داوود در كوهستان‌هاي شمال غربي‌تهران واقع شده و بر اهميت سياحتي و زيارتي اين منطقه افزوده است.
-بقعه امامزاده يحيي،تهران
- اين بقعه در كوچه امامزاده يحيي، محله عودلاجان واقع شده است. اين بنا در سال1320 شمسي از روي نقشه قديمي و با همان ابعاد بازسازي شد.در اين بقعه يك صندوق مرقد عتيقه با 5/2 مترطول و 06/1 متر عرض و 18/1 متر ارتفاع نصب شده كه تاريخ 895 را دارد. ساختمان بقعه امامزاده يحيي ازآثار عهد مغول است.
-امامزاده يحيي،ورامين
- اين بقعه در محله كهنه گل ورامين قرار گرفته و تاريخ بناي آن، سال 707 هجري قمري‌است. كاشي فيروزه‌فامي با تاريخ 628 هجري قمري در نزديكي مرقد امام‌زاده‌يحيي كشف شده كه متعلق به‌آرامگاه يكي از بزرگان شيعه و قديمي‌ترين لوحه تاريخ دار تهران است.
-بقعه جوانمرد قصاب،ري
-اين بنا در منصورآباد ري واقع شده و مربعي با اضلاع 6 متر است. در ميان اين بقعه‌سكوي مستطيل شكلي بايك متر ارتفاع، 2 متر طول و 1 متر عرض قراردارد.
-بقعه سيد اسماعيل،تهران
_اين بقعه در محله چال‌ميدان، ميان خيابان بوذرجمهري و خيابان مولوي واقع شده‌است.بناي كنوني بقعه به زمان محمد شاه مربوط است. در قسمت بالاي سرمرقد، يك در منبت كاري زيبا وقديمي با 162 سانتي متر طول و 66 سانتي متر عرض نصب شده است. قديمي‌ترين اثر تاريخي اين بقعه‌كتيبه‌اي با خط نسخ برجسته با تاريخ جمادي الاول سال 886 هجري قمري است. كه به زمان آق‌قويونلو مربوط است.
بقعه سيد نصرالدين،تهران
- اين بقعه در خيابان خيام بين خيابان امام خميني و ميدان بزرگ محمديه واقع شده‌است. قديمي‌ترين تاريخ موجود در اين بقعه، سال 993 هجري قمري است كه در كتيبه‌اي بر روي قطعه طويل‌چوب به خط ثلث برجسته نوشته شده است.
برج و مقبره شبلي(شيخ شبلي)،فیروزکوه
-اين برج در شرق شهر دماوند قراردارد و ساختماني مخروطي شكل است كه از آهك و آجر ساخته شده و قدمت آن به 250 سال مي‌رسد.
ساير مقبره ها و امامزاده ها،تهران
بقعه‌هاي امامزاده زيده، سيدولي، امامزاده سيدالحق، امامزاده حسن، چهل تن،امامزاده محمد، امامزاده روح اللهبن موسي الكاظم، امامزاده صالح، امامزاده قاسم، امامزاده زين علي و عين علي،امامزاده عبدالله، آرامگاه صفي علي شاه، آرامگاه شيخ هادي نجم آبادي و آرامگاه سردار فيروز كوهي در تهران.بقعه شاه‌زاده حسين و مقبره كوكب الدين در ورامين. بقعه امامزاده هاشم در جاده هراز. بقعه امامزاده هادي در ري‌ساير بقاع متبركه استان تهران مي‌باشند.
برخی از جاذبه‌هاي طبيعي استان تهران
- سد لار
اين درياچه در مسافتي در حدود 84 كيلومتري تهران واقع شده است و به علت نزديكي به قله دماوند متحمل آب‌وهواي خنك و دلپذيري همراه با چشم‌اندازي بسيار زيباست. در اين درياچه يك محدوده‌اي را براي وزش‌هاي آبي نظير شنا و اسكي روي آب فراهم كرده‌اند.
- شميرانات- قله توچال
شيب جنوبي كوه‌هاي البرز، توچال ناميده مي‌شود و به يك مكان اصلي مشهور براي كوهنوردان و ورزشكاران تهران تبديل شده است.
مكان‌هاي تفريحي محافظت‌شده ديگري در شرق و غرب نيز نظير كلكچال، شروين، شيرپالا، توچال.
اسپيدكيمر و پلنگ چال بنا شده است. ارتفاع زياد قله كلكچال با اندازه 3.350 متري باعث ارتعاش و انتشار زياد صدا در آن مي‌شود. همچنين راه‌هايي به سوي جمشيديه، گلاب‌دره، باغ افشار و دره وازبار دارد.
برخی از آثار فرهنگی و هنری استان تهران
- موزه ملي ايران
اين موزه ملي كه تحت عنوان موزه باستاني ايران لقب گرفته است زميني را در حدود 2.741 مترمربع احاطه كرده است و اولين موزه علمي ايران است كه آثار باستاني هزاره ششم را تا شروع دوره اسلامي نشان مي‌دهد. اين بنا در سال 1937- 1935 ساخته شده است. اين موزه شامل دو طبقه تحت عنوان تالارهاي سخنراني و نمايشگاه و كتابخانه و... است.
در طبقه اول موزه آثار تاريخي قديمي و به جامانده از قبل نمايش داده شده است. طبقه دوم شامل آثار به جامانده از دوره اسلامي است. گفته شده بود كه موزه جهت انجام تعميرات اساسي تا 1987 بسته شده بود. در سالي مشابه تحت عنوان «موزه ملي ايران» اين بنا را افتتاح كردند. بسياري از وسايل با ارزش نمايش داده شده در آن مكان قرآني مربوط به سده سيزدهم مي‌باشد. مجموعه‌اي از 61 سكه طلا مربوط به دوره سامانيان و سرزمين آل‌بويه، همچنين مجموعه‌اي از سكه‌هاي نقره دوره سامانيان، آل‌بويه و غزنويان به نمايش گذاشته شده است.
برخی دیگر از آثار توریستی موجود در تهران:
- میدان آزادی
- کوه دماوند
- میدان دربند
- موزه بین المللی ایران
- برج الاعدین ورامین